“Het new boys network draait al op volle toeren”
In de BKB Academie worden studenten en jonge werkenden klaargestoomd om straks de macht over te nemen. De macht van het old boys network is tanende. Aan een eliteclubje valt bijna niet te ontkomen. ‘Wij zijn de leiders van de toekomst.’
In september trok een bus met 25 jongeren in vier dagen door het land. Het had iets weg van een schoolreisje, maar het doel was gewichtiger: het bespreken van de staat van Nederland. In Rotterdam bezochten ze samen met het Kamerlid Nebahat Albayrak een moskee, in Heerlen discussieerden ze met burgemeester Paul Depla over de bevolkingskrimp en in het Limburgse Vredepeel bekeken ze een megastal.
‘We zaten nog net niet in de bus met spandoeken: weg met de megastal!’, zegt Bart Voorn (26). Koeien horen tevreden grazend in een groene wei, terwijl de boerin met grote emmers verse melk sjouwt, was de algemene opvatting. Na een rondleiding langs 1.300 koeien was er totale verwarring in de bus. Zo’n megastal, die ze enkel kenden van het Journaal, was niet zomaar weg te zetten als een dieronvriendelijke fabriek.
Dat was niet het enige nieuwe inzicht. ‘Bij een megastal had ik echt het idee van een vierkante flat met verdiepingen koeien met een schoorsteen erop’, zegt een van de studenten die liever niet met zijn naam in de krant wil, bang te worden bestempeld als elitaire Randstedeling. ‘Maar het zijn gewoon grote stallen.’
De tour door Nederland was de aftrap van een nieuw jaar BKB Academie, een initiatief van het Amsterdamse campagnebureau BKB. Lennart Booij, Alex Klusman en Erik van Bruggen, die elkaar ontmoetten in de aan de PvdA gelieerde vernieuwingsbeweging Niet nix, richtten het campagnebureau in 1999 op. Uit meer dan honderd aanmeldingen selecteert BKB jaarlijks een groep studenten of jonge werkenden die ze gedurende een jaar opleiden in (politiek) campagnevoeren en alles wat daarbij komt kijken. Ze sluiten dit jaar af met een reis naar de Verenigde Staten, in het kader van de presidentiële voorverkiezingen van de Republikeinen.
BKB is het ultieme ‘new boys network’. Terwijl de zittende politieke, economische en intellectuele elite elkaar tijdens de studiejaren nog vooral op de studentencorpora trof, is de invloed van dit old boys network tanende. De voorhoede van de in de jaren tachtig geboren generatie treft elkaar in los georganiseerde netwerken zonder eeuwenoude tradities en ontgroeningsrituelen, zoals politieke jongerenorganisaties en jonge schrijversgenootschappen. Daarvan ontmoeten de echte new boys, degenen met de grootste mond en de grootste idealen, elkaar weer bij BKB. Aan het mechanisme is sinds de old boys niets veranderd: jij doet iets voor mij, ik doe iets voor jou.
Dat geldt ook voor het campagnebureau zelf. Dat er ieder jaar een nieuwe groep twintigers op het bureau rondzwermt komt BKB goed van pas. ‘Wij pretenderen een jong bedrijf te zijn en te weten wat er speelt in de wereld’, zegt Alex Klusman, een van de oprichters van BKB. ‘Ik ben 42. Door de academie weet je toch wat er in de hoofden van jongeren omgaat.’ Ook rekruteert BKB nieuw personeel uit de academie. De academici kunnen op hun beurt weer gebruik maken van het omvangrijke netwerk van BKB. Filosoof Bas Heijne en nrc-next-hoofdredacteur Rob Wijnberg gelden als huisvrienden en hebben de status van orakel. Ook mogen oud BKB’ers geregeld hun zegje doen.
Grachtengordel
Er klinkt ook kritiek op de BKB Academie. Dat het een klein, afgezonderd groepje welgestelde UvA-studenten is, dat beschermd is opgevoed in de grachtengordel. Ze wijken in ieder geval af van de gemiddelde jongere: op de vraag van oud-NOS hoofdredacteur Hans Laroes wie er een krantenabonnement heeft, schieten bijna alle handen van de academici de lucht in.
Het is een vrijdagavond in december en de maandelijkse BKB Academie bijeenkomst gaat dit keer over media en de pers en de ontwikkelingen in de sector. Terwijl de rest van Nederland in het café zit, luisteren de BKB’ers aan de lange houten tafel naar een panel bestaande uit Ernst Jan Pfauth (voormalig chef internet NRC), media-expert Alexander Klöpping, Laroes en Jaap Jansen, politiek redacteur bij Pauw & Witteman. Jansen vertelt over het opiniepanel van Twee Vandaag. ‘Ook heel handig om PVV’ers te vinden. Want wie kent er nou een PVV’er?’ Er wordt instemmend gelachen.
Een eliteclubje, daar ontkom je bijna niet aan, zegt Alex Klusman. ‘We hebben de afgelopen jaren ons best gedaan om de groep diverser te maken door te kijken naar de afkomst van de studentensteden en de diversiteit in studies, maar er komt toch een bepaald type op af.’
Bo, Spencer, Lot of Iris. En ondanks Klusmans inspanningen om deelnemers uit verschillende studierichtingen aan te trekken, studeren ze vaak politicologie, geschiedenis, media en cultuur, rechten of bestuurskunde. Voordat ze op de universiteit belandden, zaten ze op het gymnasium. Hun studententijd brengen ze gedeeltelijk in het buitenland door, zoals in Berlijn, Berkeley of Hongkong. Na of tijdens de studie werken ze voor politieke partijen, belangenverenigingen of universiteiten. In de avonduren schrijven ze een roman of dromen op z’n minst van een 20-meter lange boekenkast.
BKB Academici houden van ‘vragen stellen’, en hebben de mond vol van ‘inspiratie’, ‘fascinatie’ en ‘geloof’. Dat laatste heeft betrekking op geloof in een ‘betere samenleving’ en meestal niet op geloof in religieuze zin. En ze zijn uitermate beleefd, zo blijkt op de discussieavond over de toekomst van de media. Als twee deelnemers tegelijkertijd het woord willen nemen, maakt de een hoffelijke armbeweging en zegt: ‘Sorry, ga je gang.’
Hoe hoort het eigenlijk
Het mag nog beleefder, vindt academicus Sake Slootweg (25) die later op de avond met zelfspot voordraagt uit de etiquetteklassieker Hoe hoort het eigenlijk uit 1939 van Amy Groskamp-ten Have. Te weinig mensen hebben gereageerd op zijn kerstdineruitnodiging, en daarom brengt hij de aanwezigen de fijne kneepjes van het RSVP’en bij. ‘Wij van BKB zijn de leiders van de toekomst. Daarom moeten we weten hoe je je gedraagt in de wereld van de mensen die ertoe doen’, zegt hij op geaffecteerde toon, verwijzend naar de elite.
Elite. Het woord valt vaker deze avond. Bijvoorbeeld als Yuki Kho (19), de jongste deelnemer, aan de journalisten in het discussiepanel vraagt hoe een eliteclub met weinig tijd, ‘zoals wij’, aan kwalitatief nieuws kan komen. ‘Wij zijn elite in de zin dat we het voorrecht hebben om op vrijdagavond met Hans Laroes te debatteren over journalistiek’, verklaart ze later. ‘En ja, het is een hecht netwerk van hoogopgeleiden die dezelfde mensen kennen.’ Thijs Kleinpaste (22), eveneens deelnemer en D66-stadsdeelraadslid voor Amsterdam-Centrum, wil de groep niet als toekomstige elite kwalificeren. ‘Ik heb er een hekel aan als mensen zichzelf elite noemen op basis van afkomst of mensen die ze kennen. Elite draait voor mij om maatschappelijke relevantie en verantwoordelijkheidsbesef. Het is geen etiket dat je jezelf opplakt.’
Elite of niet, de academici zijn ervan overtuigd dat ze de wereld kunnen veranderen. Dat blijkt uit het antwoord op de vraag wie de BKB-academicus nou werkelijk is, een kwestie waarover de groep aan het begin van het jaar discussieerde. Het antwoord: iemand die idealen handen en voeten wil en kan geven. ‘Een BKB-academicus wordt niet geremd door cynisme, is gedreven door idealisme en is uitgerust met een gezonde dosis realisme’, voegt de groep eraan toe.
Klinkt dat niet wat oud, voor twintigers? ‘Ze zijn vroeg volwassen, maar dat is vooral een vernislaag’, zegt BKB-oprichter Klusman. In veel opzichten zijn ze nog jong en naïef.’ Dat blijkt vooral tijdens de masterclasses die campagnestrateeg Kay van der Linde voor BKB geeft, zegt hij. ‘Van der Linde provoceert daarin ontzettend; benadrukt dat Rita Verdonk zo goed voor Nederland is geweest. ‘Hoe kun je dat zeggen? Waar zijn je idealen?’, reageren de academici dan. Wij oude cynici weten dat de wereld niet zo makkelijk in te delen is in goed en kwaad.’
Bij het rekruteren van nieuwe academici spelen de ‘alumni’ ook een belangrijke rol. Ze motiveren vrienden en kennissen zich aan te melden, en bellen daarna even met Klusman en Co. ‘Oud-leden weten waar onze zwakke plekken zitten. Als een alumnus zegt: je moet hem aannemen, want hij heeft net zo’n fascinatie voor Afrika als jij, dan ben ik daar wel gevoelig voor.’
Dat klinkt toch een beetje als ‘ons kent ons’. Klusman spreekt dat tegen: ‘Iedereen mag zich inschrijven. Ik zou het heel erg vinden als we echt zo’n gesloten groep zouden zijn.’ Hij vindt netwerken ook maar een vreselijk woord, zegt hij. Dat neemt niet weg dat het BKB-netwerk inmiddels behoorlijk is uitgebreid. ‘We hebben al twaalf lichtingen met steeds 25 getalenteerde mensen gehad. Alexander Klöpping zit geregeld aan tafel bij De Wereld Draait Door, Marietje Schaake is europarlementariër en Steven Schoppert is parlementair verslaggever voor RTL Nieuws. Dat is een groot voordeel voor ons bedrijf: we hebben inmiddels behoorlijk wat tentakels in de samenleving.
“Het young boys’ network van BKB”
De lawaaidemonstratie na de moord op Theo van Gogh kwam uit de koker van organisatiebureau BKB, net als de bustour waarmee minister De Graaf in 2005 de gekozen burgemeester probeerde te promoten. En op popfestival Lowlands organiseert BKB debatten over het klimaat.
Schrijver: Seije Slager
Datum: 31 juli 2007 – Trouw
De drie eigenaars – Lennart Booij, Alex Klusman en Erik van Bruggen – kennen elkaar uit Niet Nix, een beweging die in de jaren negentig de PvdA van jeugdig elan wilde voorzien. Van toenmalig voorzitter Felix Rottenberg kregen ze alle ruimte en middelen om zich te ontplooien. Dat deden ze los van de bestaande structuren, zoals de traditionele PvdA-jeugdbeweging Jonge Socialisten. Liever hielden ze zich bezig met informeel brainstormen en netwerken. Invloed wilden ze, geen macht.
Invloed kregen ze ook. Bijvoorbeeld met hun blaadje Vlugschrift. En in de verkiezingscampagne van 1998 zaten de drie in het campagneteam van Wim Kok.
Het ging pas mis toen ze bij nader inzien toch ook echte macht wilden. Begin 1999 deden Booij en Van Bruggen een gooi naar het partijvoorzitterschap, gesteund door de partij-elite. Maar ze hadden zich verkeken op de macht van de PvdA-afdelingen in het land. Die beschouwden de twee als branieschoppers uit de Amsterdamse grachtengordel. En kozen de relatief onbekende Marijke van Hees tot voorzitter.
De onlangs overleden PvdA-coryfee Bart Tromp schreef na hun verlies handenwrijvend in Het Parool: „Wat mij bij het duo van ‘Niet Nix’ steeds geërgerd heeft, is dat zij zich afzetten tegen de PvdA, terwijl zij altijd betaalde functionarissen van de partij waren, die zakken vol geld kregen om ’festivals’ en ’manifestaties’ en wat al niet te organiseren”.
De twee hielden echter niet op met hun festivals en manifestaties. Integendeel. Terwijl Van Hees al snel het veld moest ruimen – ze werd in Vrij Nederland door ’nietnixer’ Tino Wallaart ten onrechte beschuldigd van malversaties – zetten Booij en Van Bruggen met Klusman een succesvol campagnebureau op, BKB.
„Platte reclames doen we niet”, zegt van Bruggen daarover. „Het moeten sociaal-maatschappelijke campagnes zijn.” Voor de PvdA, FNV en aanverwante organisaties zoals de Stichting John Leerdam en de Alfred Mozer Stichting. „Maar wij hebben ook voor VVD-minister Hoogervorst gewerkt”, benadrukt Van Bruggen.
Die campagnes worden aan de Amsterdamse Prinsengracht uitgedacht door een groep hoogopgeleide jongeren, geboren in de jaren zeventig. Vaak hebben ze, net als Booij en Van Bruggen, geschiedenis gestudeerd aan de UvA, vaak hebben ze affiniteit met de PvdA. En vaak ook worden ze geworven via de ’BKB-academie’, waarmee het bureau aan een eigen netwerk bouwt. Van Bruggen: „Zoals Felix ons vroeger kansen heeft gegeven, zo willen wij die nu aan de jonge generatie geven.” Daarom sponsort BKB ook Happy Chaos, een debatnacht die wordt georganiseerd door UvA-studenten en Vrij Nederland.
Booij werkt ook aan een tv-carrière, als presentator voor de Vara. Van Bruggen werkte in 2006 nog mee aan de PvdA-campagne. Maar plannen om weer politiek actief te worden hebben de twee vooralsnog niet.
