De afgelopen jaren is er groeiende aandacht voor de uitsluiting en kansenongelijkheid die burgers op basis van zaken als gender, migratieachtergrond, seksuele identiteit of handicap kunnen ervaren. Zowel binnen de overheid als vanuit de samenleving zijn er verschillende initiatieven ontstaan om tot een sterkere racisme- en discriminatieaanpak te komen. Hierbij ligt de nadruk steeds vaker op een intersectionele benadering.

Kruispuntdenken
Intersectionaliteit wordt ook wel kruispuntdenken genoemd. Deze sociologische benadering laat zien dat alle dimensies van iemands sociale positie invloed hebben op diens maatschappelijke positie. Dit maakt mensen die vaak ver het hoofd worden gezien beter zichtbaar, en helpt zo om onderdrukking gerichter aan te pakken. Om te onderzoeken hoe onder meer het Rijk aan de slag kan met een intersectionele benadering om racisme en discriminatie te voorkomen, vroeg het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid aan BKB om twee kennistafels rond dit thema te organiseren.

Kennistafels
Op 13 en 21 september 2021 organiseerde BKB deze kennistafels waaraan respectievelijk 14 en 16 experts deelnamen. Tijdens de gesprekken, die onder leiding stonden van dagvoorzitter Minchenu Maduro, gingen wetenschappers, vertegenwoordigers en (ervarings-)deskundigen vanuit verschillende gemeenschappen, beleidsmedewerkers van verschillende ministeries en vertegenwoordigers vanuit het antidiscriminatie- en antiracisme werkveld met elkaar in gesprek. De opgedane inzichten van de kennistafels zijn, aangevuld met literatuuronderzoek, gebundeld in een rapportage met aanbevelingen en handelingsperspectieven.

Bewustwording
Onderzoek legt pijnlijk bloot hoe groot de winst is die er op het gebied van racisme- en discriminatieaanpak nog te boeken valt. Neem de arbeidsmarkt, waar in Europa liefst 91% van de vrouwen van kleur overgekwalificeerd is voor hun baan, vergeleken met 48% van de blanke vrouwen. Of de woningmarkt, waar in heel Europa meer dan de helft van de moslims met discriminatie bij de toegang tot huisvesting te maken krijgt als gevolg van stigmatisering van voor- en achternamen. Een belangrijke les die de deelnemers aan de kennistafels aanreikten is dan ook dat bewustwording een cruciale eerste stap is om tot een goede intersectionele aanpak van racisme en discriminatie te komen.

‘Nothing about us, without us’
De deelnemers kwamen met verschillende manieren om die benodigde bewustwording te stimuleren. Zo drukten ze het ministerie bijvoorbeeld op het hart om het devies ‘Nothing about us, without us’ te omarmen. En om de mensen die uitsluiting ervaren ook daadwerkelijk te betrekken bij het beleid dat dit moet voorkomen. De tien handelingsperspectieven die de rapportage bevat, richten zich onder meer op het cultiveren van de intersectionele blik binnen de overheid. Ook het versterken van het bewustzijn over de maatschappelijke en institutionele structuren die voor uitsluiting van bepaalde groepen burgers kunnen zorgen, speelt een belangrijke rol.