Uitdager aan de macht
BKB De Courant: Maarten van Heems - september 2019
Toen de aarde nog plat was bevolkten tegenvoeters de onderkant. Niemand had ze ooit gezien, maar toch waren er verhalen. Van reizigers die zich beroemd schreven met liederlijke voorstellingen van dat volk dat zich buiten ons blikveld en ongekerstend voortbewoog. Op olifantsvoeten, met hondenhoofden en één oog dat wel weer veel groter was dan onze ogen. Tot in de dertiende eeuw leverde de kerk in Europa strijd met deze waanbeelden. En terecht, you can’t bullshit a bullshitter.
Ook zo rond 1300 kwamen de eerste Polynesiërs aan op het noorde- reiland van wat nu Nieuw-Zeeland heet. Vanaf toen heetten ze Maori, onder welke naam je ze vast kent. In 2025 zal hun taal op alle scholen gedoceerd worden. Aan de late kant, maar als de ons bekende geschiedenis teruggebracht wordt naar een etmaal, dan kwamen er na de Maori en net een paar seconden korter voor middernacht nog nieuwere bewoners aan. Met een grotere mond en betere wapens. Het duurde tot onze tijd voor een verre nazaat van hen als premier tot de conclusie kwam dat het beter is om alle culturen in Nieuw-Zeeland te vieren, in plaats van te proberen ze te homogeniseren.
Dat was ook de kern van haar boodschap nadat een rechtse extremist 51 mensen doodschoot in een aanval op enkele moskeeën in Christchurch. Jacinda Ardern verklaarde dat Nieuw-Zeeland het doelwit was geworden “omdat we staan voor diversiteit, vriendelijkheid, mededogen, een thuis voor mensen die onze waarden delen en een vluchthaven voor hen die dat nodig hebben”. Andere taal dan de sleetse varianten op “we zullen de terroristen tot op hun schijthuis achtervolgen”. Op Trumps vraag hoe hij kon helpen in Nieuw-Zeelands strijd tegen terreur, antwoordde Ardern dat hij kon beginnen met “sympathie en liefde voor alle moslimgemeenschappen te tonen”. Die boodschap kwam bij hem niet echt aan, maar het gaf haar bijkans een heiligenstatus bij progressieven wereldwijd.
Laten zien dat het anders moet. Of op zijn minst dat het anders kan. Het is de kern van Arderns stormachtige aankomst op het wereldtoneel.
In de strijd tegen terreur geldt het voorkomen van aanslagen als winnen. Dat mag wat kosten in burgerrechten en wapentuig. Het resultaat houdt vaak niet over. De geschiedenis zal uitwijzen of Arderns verzoenende toon op dat vlak meer zoden aan de dijk zet. Maar als winnen van terroristen betekent dat je geen concessies doet aan je manier van leven en aan de waarden die je belangrijk vindt voor de samenleving, dan belooft haar aanpak meer goeds dan de oneindige war on terror.
Niet dat het alleen maar kum ba yah is bij de tegenvoeters. Ardern greep de aanslag succesvol aan om per omgaande strengere wapenwetten door te voeren. Automatische en semiautomatische aanvalswapens werden bijna direct verboden. Inwoners kunnen die wapens tot eind dit jaar inleveren bij de politie en ze worden daarvoor gecompenseerd. In de eerste maand gebeurde dat al met meer dan 10.000 wapens. Er zijn nog anderhalf miljoen wapens in omloop, maar de inspiratie die er wereldwijd van uit gaat kan talloze levens redden.
Nieuw-Zeeland is klein en ver. Dik vier miljoen mensen die op tientallen uren vliegen wonen. En toch ben je al tot halverwege dit artikel gekomen. Mede dankzij een politiek leider die gelooft dat haar land de blik naar buiten moet richten. Die wil dat haar land moreel leiderschap toont op de grote problemen van onze tijd. “We zijn klein en ons aandeel in het broeikaseffect is nog kleiner. Maar onze buurlanden zijn eilandstaten die het leeuwendeel van de gevolgen moeten dragen. We hebben de verantwoordelijkheid om met hen te laten zien dat het anders moet.”
Laten zien dat het anders moet. Of op zijn minst dat het anders kan. Het is de kern van Arderns stormachtige aankomst op het wereldto- neel. Door Christchurch zou je bijna vergeten dat we eigenlijk al fan werden toen ze, net aangetreden als premier, haar drie maanden oude baby de borst gaf in de Algemene Vergadering van de Verenig- de Naties. Een beeld dat zoveel conventies tartte dat progressieven en conservatieven er allebei nog niet van bekomen zijn. Een zeldzaam voorbeeld van de persoon die de boodschap is.
Funfact: toen ze als 37-jarige aantrad als premier, was ze én niet de jongste Nieuw-Zeelandse premier, én niet de eerste vrouwelijke. Ook als land kun je conventies uitdagen.
Haar optreden – en dat van babydochter Neve te Aroha, ‘de stralende’ in de taal van de Maori, binnenkort op alle scholen te leren – bij de VN kwam op het moment dat #metoo tot een kookpunt kwam. Ardern kon de ultieme postergirl worden voor het einde van de man en zijn onvermijdelijke, onafscheidelijke machtsmisbruik. Maar ze bleef op haar eigen spoor met de boodschap dat voor echte progressie #metoo #wetoo moet worden.
Een van de laatste wapenfeiten op het vlak van conventies tarten, is de begroting die ze aan het parlement voorlegde. Gericht op welzijn in plaats van economische groei. Met extra geld voor maatregelen tegen jeugdarmoede en huiselijk geweld. Hoognodig in een land waar 27% van de kinderen in armoede leeft en waar in vergelijking met andere ontwikkelde landen veel huiselijk en seksueel geweld voorkomt. En waar de mensen olifantsvoeten hebben, hondenkoppen en één oog dat wel weer veel groter is dan onze ogen.
Als we dingen echt willen veranderen, moeten we misschien eens wat vaker kijken hoe onze tegenvoeters dat aanpakken. Het is niet alles goud wat daar blinkt, maar zij durven het nog eens over een heel andere boeg te gooien.